In de serie “Uit het (groene) hart gegrepen" pakt onze columnist/verslaggever/presentator Theo Leliveld de pen op en laat zijn licht schijnen over zaken met zijn visie. Soms ongepolijst, maar altijd met de beste intenties ventileert hij zijn levenservaring. Deze keer over: Ik was mezelf niet.

“Ik was mezelf niet.” Nou, je was juist heel erg jezelf. …ze waren allemaal zichzelf niet toen ze begonnen te slaan of te stelen. Dat vertellen ze dan achteraf in excuusvideo’s, of in de rechtszaal. En precies díe zin, ik was mezelf niet, geeft aan dat ze nul zelfkennis hebben. Want ze waren héél érg zichzelf toen ze hun daad pleegden. Want ook dat gedrag hoort bij deze personen, al brengen ze elke dag een kommetje soep naar hun zieke buurman.

Werken aan je gedrag
Kun je werken aan je gedrag? Jazeker, al is het bepaald geen kattenpis want gedragsverandering is echt heel moeilijk. Waarom? Omdat jouw hersenen niet houden van verandering en graag alles willen houden zoals het is.

Lekker vertrouwd
Ik vroeg aan iemand waarom ze zich bleef laten mishandelen door haar man. “Omdat ik weet wat ik kan verwachten”, zei ze. “Ik had een tijdje een relatie met een ander. Die sloeg niet. Maar ik was constant op mijn hoede en dacht: nu komt, nu komt het. Maar er kwam niets. Ik werd er super onzeker en doodmoe van.

Ik vertrouwde hem niet
Bij mijn eigen vent wist ik altijd wat er kwam. ”Kun je inzicht krijgen in waar je gedrag en emoties vandaan komen. Dan leer je begrijpen waarom je zó van slag raakte door die opmerking van collega Frans (waar andere collega’s om moesten lachen), of wat de werkelijke reden is dat je bij je meppende kerel blijft.

IJsberg
Hier een tip om je eigen gedrag en dat van anderen beter te begrijpen: zie iedereen en jezelf als een ijsberg. Boven de waterspiegel zie je het puntje van die ijsberg en dat is gedrag wat je ziet: iemand huilt, vertelt een grap, claxonneert boos, of brengt dat kommetje soep naar de buurman. Maar dat gedrag wordt altijd gevormd door het grote stuk ijsberg ónder die waterspiegel. Dat stuk is voor anderen meestal niet te zien. Sterker: je bent je zelf vaak niet eens bewust van je eigen onderwaterstuk. Dat grote stuk ijsberg ónder water is jouw figuurlijke rugzak. Daarin zitten jouw normen en waarden, je overtuigingen, je zelfbeeld, opvoeding en de invloed van je sociale omgeving. Als je leert zien wat er allemaal bij jou in jouw rugzak zit, dan snap je jezelf beter.

En dan zeg je nooit meer: Ik was mezelf niet

Dan ga je hulp zoeken om de rugzak te openen en de inhoud voorzichtig op tafel te leggen.